Vasthouden door los te laten.
Wat heeft het rouwproces te maken met een burn-out? Meer dan je vermoed. De meeste onder ons denken bij rouw alleen aan het verlies van een dierbare die overleden is. Ondertussen heb ik vaak genoeg ervaren dat het rouwproces eigenlijk op alle soorten verlies van toepassing is.
Zo heb ik volgens mij alle stadia benoemd door Elisabeth Kübler-Ross doorgemaakt toen ik bewust besloot om tijdelijk te stoppen met mijn bedrijf toen ik moeder werd. Het einde van een hele belangrijke vriendschap en/of liefdesrelatie heeft ook zo’n impact gehad. Zelfs het moeder worden en daarmee het verlies van de mij zo dierbare vrijheid heeft een soort rouwproces opgeroepen. Dat laatste was niet zo intens als de eerdere punten, maar toch… ik had even wat te los te laten en te accepteren.
Wanneer ik met klanten werkt die daadwerkelijk al in een burn-out terecht zijn gekomen, zie ik een zelfde proces. Het is nog niet zo makkelijk te accepteren dat ze niet meer kunnen doen wat ze altijd gedaan hebben. Het liefst wordt de keuze gemaakt bij elk klein beetje energie om direct in de actie te gaan. Met als gevolg weer doodmoe op de bank.
Wat zijn dan die fases binnen een rouwproces? Ik zal ze hieronder in het kort benoemen. Kijk jij eens in welke fase jij wanneer bent blijven hangen. Als je heel eerlijk naar jezelf durft te kijken, herken je het meteen.
Ontkenning
“Nee! Dat kan niet!” is zo’n uitroep die je wel eens hoort bij mensen die schrikken van het nieuws dat iemand is overleden. Het gaat soms zo ver dat ze ook echt net doen alsof het niet waar is. Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming en helpt ook bij het langzaam aan wennen aan de realiteit.
Boosheid
Sommigen mensen voelen per direct de boosheid opkomen. Zeker bij een onverwachte mededeling dat iets in de relatie sfeer ten einde komt, zie je die reactie wel eens. Het kan echter ook op een later moment plaats vinden, na het marchanderen of het verdriet. In ieder geval ontstaat hier een reactie op de pijn die eronder ligt. We vinden dat we niet boos mogen zijn maar het gevoel is er wel. “Hoe kan hij/zij mij zomaar alleen laten!” als reactie op het verlies van een dierbare klinkt raar maar is een oprecht gevoel en reactie. Het uiten van die boosheid helpt in het verwerken. Als mensen blijven hangen in een burn-out, mag deze emotie regelmatig niet geuit worden.
Marchanderen
Hier hebben we het ook wel vaak over onderhandelen. Als ik dit doe dan… Of zelfs “Als ik dit had gedaan dan had het niet gebeurd”. Sommige mensen gaan zover dat ze in hun fantasie allerlei oplossingen bedenken om er maar voor te zorgen dat ze de realiteit niet onder ogen hoeven te komen.
Verdriet
Hoewel verdriet in onze cultuur wel geaccepteerd wordt, is het toch niet altijd de emotie die we echt ten volle laten zijn. Er kunnen gevoelens van spijt, angst of onzekerheid boven komen. Soms ook schaamte want als ze nu wel op bezoek waren geweest dan hadden ze nog afscheid kunnen nemen van een dierbare. Wanneer dit schuldgevoel nog aanwezig is, lukt het vaak niet om het verdriet om het verlies ook ten volle te uiten. Bij een burn-out is er ook vaak sprake van spijt over niet genomen acties of zelfs schaamte over het niet eerder in actie komen. Oprecht verdriet ervaren om wat niet (meer) is, is dan zo makkelijk nog niet.
Berusting
Geen officiële fase van Kübler-Ross maar wel een fase die je regelmatig ziet. “Het is nou eenmaal zo.” lijkt dan een acceptatie maar is het niet echt. Want ergens zijn er nog die emoties die niet hebben mogen zijn. Elke ervaring die relateert aan het verlies zorgt dan voor een heftige reactie. De acceptatie is nog niet volledig aanwezig.
Acceptatie
Wanneer echt alle fases zijn doorlopen en het is mogelijk om de realiteit onder ogen te komen dan kan er acceptatie plaatsvinden. Het kan nog steeds pijn doen en er kan soms zelfs nog wat verdriet of boosheid opwellen maar “Het is zoals het is”. Een uitspraak die soms ook gezegd wordt door mensen die dit meer doen vanuit berusting, maar wanneer het geaccepteerd is merk je het verschil.